Menstrüasyon (adet kanaması), puberte ile başlayan kadın üreme döngüsünün bir parçasıdır. Menstrüel period, herhangi bir gebelik oluşmazsa, yaklaşık 28 gün sürer. Bu 28 günlük period içinde, yaklaşık olarak 3-7 gün süren ve vaginal kanama olan olan döneme ise menstrüasyon dönemi denir.
KADIN NİÇİN ADET GÖRÜR ?
Menstrüasyon kadının sinir sistemi, seks organları ve pekçok hormonu da içeren oldukça karmaşık bir olaydır. Kadın genital organları, iki over (yumurtalık), fallopian tüpler, uterus (rahim) ve vaginadan meydana gelir. Overler, kanda dolaşan hormonların etkisine bağlı olarak, her bir periotta genellikle bir tanesinin olgunlaşıp, çatlamasıyla (ovulasyon) ortaya çıkan yumurtaların deposudur. Yumurta olgunlaştığında overden (yumurtalık) atılır ve fallopian tüp tarafından uterusa taşınır. Bu arada, Uterus (rahim) iç tabakası hormonların etkisiyle kalınlaşarak, muhtemel döllenmiş yumurtayı kabul edecek hale gelir. Eğer yumurta döllenirse gebelik başlar ve yumurta, kalınlaşmış rahim iç tabakasına yerleşir (yuvalanır). Eğer yumurta döllenmezse, nihai hormonal değişikliklerle endometriumun kalınlaşmış bu tabakası adet kanaması ile vücuttan uzaklaştırılır.
Adet kanı, endometrium hücrelerinden ve az bir miktar da rahim içindeki küçük damarlardan kaynaklanan taze kandan oluşur. Kan kaybı miktarı genellikle aylık periotta 80 ml ‘den azdır.
ADET KANAMASI NE ZAMAN BAŞLAR ?
Yaklaşık olarak 10-14 yaş arasında başlar. Kadın 45-55 yaş arasına gelinceye kadar adet döngüleri devam eder. Bir kadın yaşamı boyunca yaklaşık 500 döngü yaşar.
OVULASYONU (yumurtlamayı ) HİSSEDEBİLİRMİSİNİZ ?
Ovulasyon genellikle, yeni bir döngünün ilk gününden sonraki 14. günde meydana gelir. Bununla birlikte kesin zamanlama kadından kadına büyük farklılıklar gösterebilir. Bazı kadınlar karınlarının alt bölgesinde hafif bir ağrı hissettiklerinden yumurtlamanın zamanını hissedebilirler. Bazı kadınların ise döngülerinin ortasında hafif bir vaginal kanaması olabilir ( ovulasyon kanaması ).
Ovulasyon sırasında vaginal akıntının niteliğinde değişiklik olabilir. Yine ovulasyon esnasında vücut ısısında 0.5 derecelik artışlar olabilir.
ADET KANAMASINI HANGİ FAKTÖRLER ETKİLER ?
Yukarıda da bahsedildiği gibi menstrüasyon ( adet kanaması ) sinir sistemi, seks organları ve pek çok farklı hormonu da içeren karmaşık bir olaydır. Bunların içerisinde hormonlar en önemli faktördür. Hormonlar dengeli değilse, bu döngü önemli oranda etkilenecektir. Eğer bir kadının adetleri çok düzensiz ise, kanındaki hormonların ölçülmesi gerekebilir. Bu, ciddi bir hormonal problem olup olmadığını kabaca gösterecektir. Bununla birlikte, adet döngüsü esnasında kan hormon seviyelerinde öylesine büyük değişiklikler olabilir ki; “normal” hormon değerlerine ilişkin karar vermek güç olabilir.
Kilo da hormonal dengeyi ve adet kanamalarını etkiler. Son araştırmalar göstermiştir ki; hem obesite hem de normalden düşük kilo hormonal dengesizliğe bağlı adet düzensizliği yapabilir.
Stres faktörü hormonlar üzerinde çeşitli etkilere sahiptir. Belli konularda üzülen kadınların adet düzenlerinin bozulduğu bilinmektedir.
Düzenli ve makul fiziksel egzersiz hormonal dengenin sürmesini sağlayarak, adetlerin düzenini korur. Buna karşın ağır fiziksel egzersiz tam tersi bir etkiyle adet düzensizliğine sebep olabilir.
ADET KANAMASI DÖNEMİNDE NE TÜR ŞİKAYETLER OLUR ?
Adet dönemi esnasında şikayetler kadından kadına önemli oranda değişir. Bazı kadınlar hiçbir problem yaşamazken,bazıları önemli oranda sıkıntı yaşayabilirler. Bu yakınmalar şöyledir:
- karın ağrısı
- bulantı
- diare
- kasık ağrısı
- halsizlik
- terleme
BU ŞİKAYETLERİ GEÇİRMEK İÇİN NE YAPILABİLİR ?
- Adet döneminde kola,çay,kahve gibi kafeinli içeceklerden kaçınmak
- Stresten kaçınmak
- Alt karın bölgesini sıcak tutmak
- Hafif egzersiz ve zinde kalma yollarını uygulamak
- Gerektiğinde ağrı kesiciler kullanmak ağrılı periotları azaltabilir.
AĞRILI PERİOTLARIN SEBEBİ NEDİR ?
Birkaç tane olası sebep öngörülmektedir.
- Doğumdakine benzer bir mekanizmayla prostoglandinlerin uterus (rahim) kasılmalarına sebep olması
- Rahim ağzının açılması
- Rahimdeki iltihaplanmalar ve basit myomlar
- Ailesel özellikler
BAZI KADINLARIN PERİOTLARI NİÇİN DURUR ?
En sık sebepler şunlardır:
- Gebelik
- Erken menapoz
- Kilo kaybı
- Aşırı kilo alımı
- Bazı doğum kontrol preparatları
- İlaç bağımlılığı
- Üzüntü
- Troid hormonları dengesizliği
- Prolaktin hormon dengesizliği
- Polikistik over hastalığı
Tedavi tanıya bağlıdır. Sebepsiz adet görmeme durumunda doktorunuza başvurmalısınız. Araştırmalar, muhtemelen hormonlarınıza ilişkin bir kan testiyle başlayacaktır.
DÜZENSİZ VE SEYREK PERİOTLAR NİÇİN OLUR ?
Yeni adet gören genç kızlarda ve menapoza doğru, adet kanamaları düzensizleşebilir ve azalabilir. Bu normaldir. Çünkü bu kişilerde her ay düzenli ovulasyon (yumurtlama) olmayabilir.
Düzensiz adetlerin en sık sebebi polikistik over hastalığıdır. Bu, kadınların yaklaşık % 10’unu etkileyen bir durumdur. Bu hastalıkta overlerde 1 cm’den küçük çok sayıda kist ve hormonlarda dengesizlik mevcuttur. Teşhis kan hormon testleri ve ultrason taramasıyla konabilir.